NHỮNG DẤU MỐC QUAN TRỌNG

50 năm đã qua, chiến tranh đã lùi xa và những chiến sĩ năm xưa giờ đã ở tuổi “xưa nay hiếm” nhưng ký ức về một thời hoa lửa mãi là dấu ấn sâu đậm trong suốt cuộc đời của những cựu chiến binh. 

Đại tá Đinh Quốc Khải – nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nguyên Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh có 3 niềm vui giống như ngày đại thắng 30-4; đó là phong trào Đồng Khởi năm 1960, kết thúc 78 ngày đêm chiến đấu tại Ba Hòn năm 1969 và ngày 30-4-1975. 

Đại tá Đinh Quốc Khải – nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nguyên Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh kể lại thời gian tham gia kháng chiến.

Đồng chí Khải mở đầu câu chuyện: “Tôi là lính thông tin, không trực tiếp cầm súng đánh giặc nhưng giặc đến thì phải đánh”. Quê hương Vĩnh Hòa Hưng, huyện Gò Quao hưởng ứng khí thế Đồng Khởi bừng bừng vào năm 1960, khi đó Đinh Quốc Khải mới 8 tuổi. Cán bộ cách mạng đánh mõ, người dân đồng loạt hưởng ứng, tiếng mõ dồn dập vang khắp nơi. Khí thế Đồng Khởi hừng hực cùng với truyền thống cách mạng của quê hương, gia đình là hành trang, động lực nuôi dưỡng nhiệt huyết cách mạng của chàng trai Đinh Quốc Khải. Đầu tháng 1-1968, đồng chí Khải đi học điện báo ở Khu ủy. Ngày 25-3-1969, đồng chí được chuyển về lực lượng thông tin của Tỉnh đội Rạch Giá.

Một ký ức khắc sâu trong quá trình chiến đấu của đồng chí Đinh Quốc Khải là 78 ngày đêm chiến đấu tại Ba Hòn năm 1969. Lịch sử lực lượng vũ trang tỉnh Kiên Giang ghi rõ: Ngày 2-9-1969, địch sử dụng Trung đoàn 33 thuộc Sư đoàn 21 bộ binh, 3 tiểu đoàn biệt động… cùng 60 xe bọc thép và trên 100 xe quân sự, một tiểu đoàn pháo 18 khẩu 105 và 155 ly, từ 20 – 40 tàu loại “pho ca”, nhiều lượt máy bay B52, hàng trăm lượt máy bay khác và nhiều tàu biển bắt đầu bao vây Ba Hòn (Hòn Đất, Hòn Me, Hòn Sóc) thuộc huyện Hòn Đất ngày nay. 

Địch tập trung đánh chiếm từng khu vực. Có một số khu vực chúng đánh liên tiếp nhiều ngày như dùng bom, pháo và chất độc hóa học phá trọc Hòn Đất để mở đường cho bộ binh và xe thiết giáp tiến vào. Bị ta đẩy lùi ở chân hòn, địch lại đổ quân trên sườn và đỉnh hòn đánh xuống. Quy luật đánh của chúng luôn thay đổi, đánh sáng, đánh trưa, đánh chiều, đánh tối, đánh khuya, lúc đánh ồ ạt, lúc đánh lẻ tẻ, dùng bộc phá và chất độc đánh các cửa hang. 

Trong khi đó, lực lượng ta ở Hòn Đất có khoảng 500 đồng chí, bao gồm một bộ phận tiền phương của Tỉnh đội Rạch Giá, Đại đội 3, Tiểu đoàn 207, Đại đội Pháo binh 616, một bộ phận quân y Tỉnh đội, đại đội bộ đội địa phương huyện Châu Thành A, dân quân, du kích xã Thổ Sơn, một phân đội biệt động TX. Rạch Giá, một đại đội từ miền Bắc mới vào và gần 100 người dân. 

Đồng chí Trần Thọ Hối (Mười Hồng) – Tham mưu phó Tỉnh đội chỉ huy chung. Lực lượng của ta gặp khó khăn khi thiếu lương thực, thương binh và bệnh binh ăn cháo, số còn lại ăn chuối trái hoặc đu đủ… thay cơm. Hết chuối trái, hết đu đủ thì ăn đến củ hủ chuối. Đạn dược và thuốc trị bệnh ngày càng khan hiếm. Quân y phải đốt dép râu làm đèn để phẫu thuật. 

“78 ngày cơm thế bằng rau. Điều này tuy không phải là tuyệt đối nhưng để thấy rõ sự thiếu thốn là như vậy. Có lúc về đêm, ta vượt vòng vây địch để liên hệ với cơ sở và nhân dân các địa phương tải lương thực vào, tải thương binh ra. Khó khăn, gian khổ nhưng bộ đội ta ai cũng nêu cao tinh thần tự lực, tự cường và tinh thần đoàn kết, lập công, lập thế”, đồng chí Đinh Quốc Khải kể.

Chiến thắng 78 ngày đêm tại Ba Hòn là chiến thắng anh dũng, có ý nghĩa rất quan trọng của quân và dân ta. Cuộc chiến đấu này in đậm trong tâm trí những người chiến sĩ trực tiếp tham gia chiến đấu mà hôm nay nhắc lại đồng chí Đinh Quốc Khải vẫn không thể quên hình ảnh người chỉ huy – chú Mười Hồng vừa mưu trí chỉ huy trận chiến vừa lo cho bộ đội, cho nhân dân; cũng như không thể quên buổi sáng của ngày chiến thắng, đồng chí cùng đồng đội leo lên đỉnh Hòn Đất để ăn mừng trong niềm vui khôn xiết.

NIỀM VUI KHÔNG THỂ NÀO KỂ HẾT

Theo lịch sử lực lượng vũ trang tỉnh: Ngày 20-4-1975, Thường trực Tỉnh ủy cùng Chỉ huy Tỉnh đội trao đổi để quyết định phương án tổng công kích, tổng khởi nghĩa. Ngày 25-4-1975, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Rạch Giá họp mở rộng tại cơ quan Tỉnh đội ở Lô 8, xã Bình An, huyện Châu Thành thông qua lại phương án giải phóng thị xã. 

Ngày 27-4, Tiểu đoàn 207 hành quân lên kênh xáng Tân Thành và Giục Tượng, huyện Châu Thành B; Tiểu đoàn 519 và Tiểu đoàn 3 vẫn đứng chân ở Lô 3, xã Bình An. Đêm 29-4, mọi công tác chuẩn bị của các lực lượng trong toàn tỉnh hoàn thành cơ bản. Đặc biệt, những ngày này, đồng chí Nguyễn Thị Mỹ (Chín Liên) – Tỉnh ủy viên, Bí thư Ban Cán sự thị trấn Rạch Sỏi liên lạc với Thiếu úy Sương – Chỉ huy trưởng đơn vị xe thiết giáp V100 của ngụy để thỏa thuận thống nhất kế hoạch khởi nghĩa.

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Công Nhân (bên phải) gặp lại các cựu chiến binh tại họp mặt kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đêm 29, rạng sáng 30-4, trên hướng chủ yếu, trung liên của Tiểu đoàn 207 nổ súng phát lệnh, Đại đội Thiết giáp nổ súng phối hợp khống chế sở chỉ huy sân bay, tạo thuận lợi cho bộ binh ta phát triển chiếm lĩnh các mục tiêu. Tiểu đoàn 519 và Đại đội Địa phương quân huyện Châu Thành B chia thành 3 mũi tiến công vào Chi khu Kiên Thành. Đại đội Công binh của tỉnh đứng trụ ở lộ Cái Sắn, đánh bật một tiểu đoàn bảo an xuống chi viện sân bay Rạch Giá. 

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Công Nhân – nguyên Chính trị viên Đại đội Công binh, Tỉnh đội Rạch Giá, trực tiếp tham gia trận đánh chốt chặn lộ Cái Sắn trong ngày 30-4-1975 kể, sáng 30-4-1975, một tiểu đoàn bảo an của địch từ Tân Hội vòng về lộ Cái Sắn hòng hỗ trợ TX. Rạch Giá đã bị Đại đội Công binh kết hợp địa phương quân Tân Hiệp chặn trên lộ Cái Sắn.

Tuy lực lượng của đại đội và địa phương chỉ trên 30 tay súng đối đầu với một tiểu đoàn có số lượng quân gấp 10 lần nhưng bên ta không nao núng. Lợi dụng công sự, đơn vị bám trụ từ lúc 8 giờ cầm chân một tiểu đoàn đến trưa. 

Trưa 30-4-1975, qua nghe đài phát thanh, tin quân cách mạng giải phóng Sài Gòn làm nức lòng quân và dân, đồng chí Đặng Công Nhân cùng đồng đội kêu gọi địch đầu hàng, bọn lính cởi vũ khí giao nộp. “Không khí ngày giải phóng quá vui, tôi không thể nào diễn tả hết. Quân, dân nô nức hò vui, người dân đổ ra đường cùng với cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam rợp trời”, đồng chí Nhân nói.

Chiều 30-4-1975, qua máy bộ đàm PRC25, đồng chí Tiêu Kim Huy (Hai Huy) – Tỉnh đội phó Tỉnh đội Rạch Giá thông báo với đồng chí Đinh Quốc Khải đã kêu gọi tên Vương Văn Trổ – Tỉnh trưởng đầu hàng. Trổ sẽ đưa tàu của giang đoàn ra kênh xáng Đòn Dông rước đồng chí Hai Huy về chợ Tắc Ráng. Lúc này, đồng chí Khải là Trung đội trưởng thông tin vô tuyến điện của Tỉnh đội Rạch Giá.

Trên hướng chủ yếu, đến 17 giờ ngày 30-4-1975, ta chiếm lĩnh toàn bộ khu vực thị trấn Rạch Sỏi. Tối 30-4, sau khi đến Rạch Sỏi, ban chỉ huy Tỉnh đội lên xe đi từ Rạch Sỏi về Nhà máy xay lúa Địch Phát (ngay đầu đường Lê Hồng Phong xuống chợ Tắc Ráng ngày nay). Tại đây, sở chỉ huy bàn tính để đi vô dinh Tỉnh trưởng, sau đó xe nồi đồng chở các đồng chí vào dinh Tỉnh trưởng. Tên Vương Văn Trổ đầu hàng và chờ cách mạng xử lý.

“Lúc đó, các chú chỉ huy phân công tôi xuống tàu giang đoàn chạy về Rạch Sỏi rước Tiểu đoàn 207 đổ quân xuống Sân vận động Rạch Giá ngay chỗ bến tàu cao tốc bây giờ. Hoàn thành nhiệm vụ là đến sáng ngày 1-5”, đồng chí Khải kể.

Hòa trong niềm vui chung ngày giải phóng, nhân dân khắp TX. Rạch Giá xuống đường reo hò chào đón quân giải phóng. Bộ đội ta cùng với thanh niên, học sinh, người dân nô nức đổ ra đường, cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam rợp trời thị xã. Tất cả hòa trong niềm vui không thể nào kể hết, đó là niềm vui giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Bắc – Nam sum họp một nhà.

Bài và ảnh: HOÀNG THU